Νομολογία - Αφαίρεση επιμέλειας ανήλικων τέκνων από τη μητέρα τους λόγω κακής άσκησής της

Με την παρατιθέμενη απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Ροδόπης (184/2013) ,  κρίθηκε απαραίτητη η αφαίρεση της επιμέλειας ανήλικων τέκνων από τη μητέρα λόγω κακής άσκησής της και η ανάθεσή της,   στην πραγματικά επιμελούσα αυτά , γιαγιά τους . Ειδικότερα :

ΑΠΟΦΑΣΗ 184/2013

(αριθμός έκθεσης κατάθεσης αίτησης ΕΜ-22/2013)

ΤΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΡΟΔΟΠΗΣ

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΚΟΥΣΙΑΣ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑΣ

ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τον Δικαστή Νικόλαο Κασμερίδη , Πρωτοδίκη, ο οποίος ορίσθηκε από την Προϊσταμένη του Πρωτοδικείου , και από τη Γραμματέα Σουλτάνα Ντελή.

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕ δημόσια στο ακροατήριό του στις 13 Μαρτίου 2013, για να δικάσει τη με αριθμό έκθεσης κατάθεσης ΕΜ -22/21-1-2013 αίτηση, με αντικείμενο την αφαίρεση και ανάθεση επιμέλειας ανήλικων τέκνων, μεταξύ :

ΤΗΣ ΑΙΤΟΥΣΑΣ : Σ. Γ. του Α., κατοίκου ………………, η οποία παραστάθηκε μετά της πληρεξουσίας δικηγόρου της Ιουλίας Μυλωνά, …………, η οποία κατέθεσε προτάσεις .

  ΤΗΣ ΚΑΘ’ ΗΣ Η ΑΙΤΗΣΗ : Γ.Α. του Ρ. , κατοίκου …., που δεν παραστάθηκε.

Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης , η πληρεξούσια δικηγόρος της αιτούσας ζήτησε να γίνουν δεκτά όσα αναφέρονται στα πρακτικά δημόσιας συνεδρίασης του Δικαστηρίου τούτου και στις έγγραφες προτάσεις της.

ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

Από την υπ’ αρ. 7.535δ’/7-2-2013 έκθεση επίδοσης της δικαστικής επιμελήτριας του Πρωτοδικείου Ροδόπης Μ.Σ. , την οποία η αιτούσα νόμιμα προσκομίζει και επικαλείται, αποδεικνύεται ότι ακριβές επικυρωμένο αντίγραφο της υπό κρίση αίτησης , με πράξη ορισμού δικασίμου και κλήση προς συζήτηση για τη δικάσιμο, που αναφέρεται στην αρχή της παρούσας, επιδόθηκε νομότυπα και εμπρόθεσμα στην καθ΄ης (αρθ. 741,122 παρ. 1, 123, 124 και 130 παρ. 1 ΚΠολΔ). Η τελευταία , ωστόσο, δεν εμφανίστηκε κατά την παραπάνω δικάσιμο , όταν η υπόθεση εκφωνήθηκε από τη σειρά του οικείου πινακίου , ούτε και εκπροσωπήθηκε νόμιμα από πληρεξούσιο δικηγόρο. Η διαδικασία , όμως, θα προχωρήσει σαν να ήταν και αυτή παρούσα (αρθ. 754 παρ. 2 ΚΠολΔ).

Από το συνδυασμό των διατάξεων των αρθ. 1510, 1511, 1512, 1514 και 1518 ΑΚ συνάγεται ότι η γονική μέριμνα του ανηλίκου τέκνου περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου του (η οποία εμπεριέχει την ανατροφή , την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευση του τέκνου , καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του ) , επιπλέον δε τη διοίκηση της περιουσίας του και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη , που αφορά το πρόσωπο ή την περιουσία του . Ασκείται, επίσης, αυτή από αμφότερους τους γονείς από κοινού . Σε περίπτωση , όμως,  που ένας εξ αυτών  αποβιώσει ή κηρυχθεί σε αφάνεια ή κηρυχθεί έκπτωτος της άσκησής της ή δεν είναι σε θέση να την ασκήσει , για λόγους πραγματικούς (αποκλεισμός, φυλάκιση, αιχμαλωσία, μακρόχρονη απουσία στο εξωτερικό) ή νομικούς (δικαστική συμπαράσταση , ανικανότητα για δικαιοπραξία) , τη γονική μέριμνα των ανήλικων τέκνων του ασκεί μόνος ο άλλος γονέας . περαιτέρω, κατά τη διάταξη του αρθ. 1532 ΑΚ «αν ο πατέρας ή η μητέρα παραβαίνουν τα καθήκοντα ,που τους επιβάλλει το λειτούργημά τους για την επιμέλεια του προσώπου του τέκνου ή τη διοίκηση της περιουσίας του ή αν ασκούν το λειτούργημα καταχρηστικά ή δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν σ’ αυτό, το Δικαστήριο , εφόσον το ζητήσουν ο άλλος γονέας ή οι πλησιέστεροι συγγενείς του τέκνου ή ο

2^ο φύλλο της υπ’ αρ. 184/2013 απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου

Ροδόπης (διαδικασία εκούσιας δικαιοδοσίας )

Εισαγγελέας, μπορεί να διατάξει οποιοδήποτε πρόσφορο μέτρο. Το Δικαστήριο μπορεί ιδίως να αφαιρέσει από τον ένα γονέα την άσκηση της γονικής μέριμνας ολικά ή μερικά και να την αναθέσει αποκλειστικά στον άλλο ή αν συντρέχουν και στο πρόσωπο αυτού οι προϋποθέσεις της προηγούμενης παραγράφου να αναθέσει την επιμέλεια τέκνου ολικά ή μερικά σε τρίτο ή να διορίσει επίτροπο.» Σύμφωνα με την ανωτέρω διάταξη , οι περιπτώσεις κακής άσκησης της γονικής μέριμνας ή της επιμέλειας του ανηλίκου, που ενδιαφέρει τη δημόσια τάξη και το κοινωνικό συμφέρον γενικότερα, είναι : α) η παράβαση των καθηκόντων των γονέων , β) η καταχρηστική άσκηση του λειτουργήματός τους , γ) η αδυναμία τους να ανταποκριθούν σ’ αυτό. Ωστόσο, απόλυτος εννοιολογικός διαχωρισμός των άνω περιπτώσεων κακής άσκησης της γονικής μέριμνας είναι , ως επί το πλείστον, ανέφικτος, αφού οι πιο πάνω περιπτώσεις αλληλοεπικαλύπτονται. ‘Έτσι, η κατάχρηση του γονικού λειτουργήματος αποτελεί ταυτόχρονα και παράβαση των καθηκόντων του γονέα , που επιβάλλονται από αυτό ( γονικό λειτούργημα). Παράβαση των καθηκόντων των γονέων συνιστά η πλημμελής εκπλήρωση των τελευταίων με μέτρο κρίσης το οικονομικό, κοινωνικό και πνευματικό επίπεδο των γονέων. Καταχρηστική άσκηση του λειτουργήματος των γονέων συνιστά η άσκηση της επιμέλειας του προσώπου του τέκνου κατά τρόπο αντίθετο ή μη εναρμονιζόμενο στο σκοπό του , με αποτέλεσμα να διακυβεύονται τα προσωπικά συμφέροντα του τέκνου. Η καταχρηστική άσκηση του λειτουργήματος της γονικής μέριμνας είναι δυνατόν, εξάλλου , να εκδηλωθεί με θετική ενέργεια , δηλαδή με πράξη ή παράλειψη άσκησης των καθηκόντων τους. Σε κάθε περίπτωση , πάντως, η κρίση για το αν συντρέχει κατάχρηση του δικαιώματος της γονικής μέριμνας θα πρέπει να στηριχθεί όχι σε μεμονωμένες πράξεις του υποχρέου - δικαιούχου , αλλά σε μια εκτίμηση της συνολικής συμπεριφοράς του έναντι του τέκνου, εκτός εάν μια μεμονωμένη πράξη ή παράλειψη είναι τόσο βαριά, ώστε να αρκεί για να στηρίζει γενική (αρνητική) κρίση . Ειδικότερα, καταχρηστικά, κατά τα ανωτέρω, ασκείται η επιμέλεια τέκνου, αν ο έχω την επιμέλεια γονέας αυτού παραβαίνει τα σχετικά με την επιμέλεια καθήκοντά του , με κίνδυνο να επιφέρει ως συνέπεια  βλάβη στην ψυχική ή σωματική ανάπτυξη του τέκνου (ΑΠ 537/2012 ΧρΙΔ 2012.661). Στην προκειμένη περίπτωση, με την κρινόμενη αίτηση , η αιτούσα, επικαλούμενη ότι ασκεί εν τοις πράγμασι την επιμέλεια και φροντίδα των δύο ανηλίκων εγγονών της , ΑΓ και ΝΓ, διότι ο μεν πατέρας τους έχει αποβιώσει, η δε καθ’ ης , μητέρα τους, αδιαφορεί πλήρως γι’ αυτούς , ζητεί να αφαιρεθεί από την τελευταία η επιμέλεια των ανωτέρω τέκνων, προκειμένου να ανατεθεί στην ίδια (την αιτούσα) , καθώς τούτο επιβάλει το συμφέρον των παραπάνω τέκνων . με το εν λόγω περιεχόμενο και αίτημα , η ως άνω αίτηση παραδεκτά και αρμοδίως , καθ’ ύλην και κατά τόπον , εισάγεται προς συζήτηση ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου , κατά την προκειμένη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (αρθ. 739 επ. , 740 παρ. 1 και 121 ΕισΝΑΚ, όπως το δεύτερο από αυτά ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο κατάθεσης της υπό κρίση αίτησης πριν την αντικατάστασή του από τα αρθ. 17 παρ. 1 του ν. 4055/2012 και 9 παρ. 1 του ν. 4138/2013) και είναι νόμιμη, ερειδομένη στις διατάξεις των αρθ. 1510, 1511, 1518, 1532, 1533 και 1538 ΑΚ. Πρέπει, επομένως , να ερευνηθεί περαιτέρω, για να κριθεί  αν είναι βάσιμη και από ουσιαστική άποψη , δεδομένου ότι τηρήθηκε η προδικασία , που προβλέπεται από τα αρθ. 748 παρ. 1, 2 και 4 και 796 παρ. 3 ΚΠολΔ για το παραδεκτό της συζήτησής της, αφού αντίγραφο αυτής έχει επιδοθεί νόμιμα και εμπρόθεσμα τόσο στον αρμόδιο Εισαγγελέα Πρωτοδικών Ροδόπης, όσο και στη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας Περιφερειακής Ενότητας

3^ο φύλλο της υπ’ αρ. 184/2013 απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου

Ροδόπης (διαδικασία εκούσιας δικαιοδοσίας )

Ροδόπης (βλ. τις υπ’ αρ. 7.495δ’ – 7.796 δ’ /4-2-2013 εκθέσεις επίδοσης της δικαστικής επιμελήτριας του Πρωτοδικείου Ροδόπης ΜΣ ). Από την τελευταία αυτή υπηρεσία κατατέθηκε, εξάλλου,  εμπρόθεσμα στο Δικαστήριο, σύμφωνα με το αρθ. 1533 παρ. 3 ΑΚ και η σχετική από 27-2-2013 έκθεση κοινωνικής έρευνας της κοινωνικής λειτουργού ΑΝ, αναφορικά με το ήθος , τις βιοτικές συνθήκες, και γενικά, την καταλληλότητα της αιτούσας, η οποία ζητεί να ανατεθεί στην ίδια η επιμέλεια του προσώπου των ανωτέρω τέκνων.

Από την εκτίμηση της ένορκης κατάθεσης του μάρτυρα, που εξετάσθηκε νόμιμα στο ακροατήριο , η οποία περιέχεται στα ταυτάριθμα με την παρούσα απόφαση πρακτικά δημόσιας συνεδρίασης του Δικαστηρίου τούτου , από τα έγγραφα που η αιτούσα νόμιμα προσκομίζει και επικαλείται , καθώς και από την , κατ’ αρθ. 1511 παρ. 3 ΑΚ, προσωπική επικοινωνία του Δικαστηρίου με τα ως άνω ανήλικα , αμέσως μετά το τέλος της συζήτησης της υπόθεσης , αποδείχθηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά :

O υιός της αιτούσας ,  Φ. Γ. Γ. και η καθ’ης , Γ.Α. τέλεσαν στις 5-9-1996 νόμιμο γάμο , πρώτο και για τους δύο , μετά τον οποίο εγκαταστάθηκαν , μαζί με την αιτούσα και τον τότε εν ζωή ευρισκόμενο σύζυγό της , Φ., στην οικία της τελευταίας (αιτούσας) στο……. Κατά τη διάρκεια του εν λόγω  γάμου , εξάλλου, οι ίδιοι απέκτησαν δύο άρρενα, ανήλικα ακόμα, τεκνα , τον Α. , που γεννήθηκε στις 6-6-199 και τον Ν, που γεννήθηκε στις 2-4-2004. Ωστόσο, λίγο πριν τη γέννηση του δεύτερου αυτού τέκνου και , συγκεκριμένα, την 1-12-2003 ο προαναφερόμενος υιός της αιτούσας απεβίωσε. Ακόμα και μετά το θάνατό του, όμως, η καθ’ ης εξακολούθησε να διαμένει στο σπίτι της πεθεράς της. Ωστόσο, σταδιακά, άρχισε αυτή να απομακρύνεται ψυχικά και συναισθηματικά από τα δύο τέκνα της , αδιαφορώντας ολοένα και περισσότερο για την ανατροφή και υγιή ανάπτυξή τους . Τελικά δε, το έτος 2007 τα εγκατέλειψε. Από τότε ελάχιστες φορές τα επισκέφθηκε και επικοινώνησε τηλεφωνικά μαζί τους . Αντίθετα, όπως έχουν πληροφορηθεί οι συγγενείς της αιτούσας , αυτή προχώρησε στη σύναψη δεύτερου γάμου με έτερο άνδρα , με τον οποίο μάλιστα, και έχει αποκτήσει άλλα δύο τέκνα. Με τη νέα δε οικογένειά της βρίσκεται εγκατεστημένη στην …. Περαιτέρω, από τα ίδια ω άνω αποδεικτικά στοιχεία αποδείχθηκε πως, μετά την εγκατάλειψη από τη μητέρα τους , αμφότερα τα προαναφερόμενα τέκνα συνέχισαν να διαμένουν με την αιτούσα γιαγιά τους , η οποία ανέλαβε εξ ολοκλήρου το έργο της ανατροφής τους . Η ίδια επιδεικνύει έντονο και αμέριστο ενδιαφέρον για τη σωστή διαμόρφωση και ολοκλήρωση της προσωπικότητάς τους  ενώ , παράλληλα , ως γιαγιά τρέφει ιδιαίτερα αισθήματα αγάπης προς τα εν λόγω τέκνα , τα οποία φροντίζει με περισσή στοργή , αφοσίωση και τρυφερότητα., επιδεικνύοντας αμέριστο ενδιαφέρον για το πρόσωπό τους. Παρέχει δε σ’ αυτά ένα ασφαλές και αρμονικό περιβάλλον , προσφέροντάς τους τα απαραίτητα για την ψυχοσωματική και πνευματική τους ανάπτυξη, τόσο σε συναισθηματικό, όσο και σε οικονομικό, αλλά και υλικό επίπεδο. Η ίδια, άλλωστε, αν και διάγει το 63^ο έτος της ηλικίας της , δεν αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα υγείας, διαθέτει ιδιόκτητη κατοικία στο χωριό …., είναι ασφαλισμένη στον ΟΓΑ , ενώ, έχει συστηματικά, έσοδα από τα χωράφια της , τα οποία εκμισθώνει σε τρίτους. Από τα ανωτέρω αποδεικνύεται ότι η καθ’ ης, η οποία, μετά το θάνατο του πρώτου συζύγου της , ασκεί μόνη της, σύμφωνα με το άρθρο 1510 παρ. 2 ΑΚ, τη γονική μέριμνα αμφοτέρων των ανηλίκων τέκνων της , Α. και Ν., παραβαίνει τα καθήκοντα που της επιβάλλει το λειτούργημά της ως μητέρα για την επιμέλεια του προσώπου των εν λόγω τέκνων , αδιαφορώντας για τις ανάγκες τους

4^ο φύλλο της υπ’ αρ. 184/2013 απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Ροδόπης (διαδικασία εκούσιας δικαιοδοσίας )

και μη συνεισφέροντας οικονομικά στην ανατροφή τους. Η αδιαφορία της δε αυτή καταφανώς αποδεικνύεται και από το γεγονός της μη εμφάνισής της ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου, προκειμένου να αποτραπεί η αφαίρεση της επιμέλειας των ανωτέρω τέκνων από την ίδια. Με βάση τα δεδομένα υτά και με γνώμονα το συμφέρον των παραπάνω τέκνων , το Δικαστήριο κρίνει πως το σύνολο της επιμέλειας του προσώπου τους θα πρέπει να αφαιρεθεί από την καθ’ ης μητέρα τους , διότι η συμπεριφορά , που η τελευταία επιδεικνύει, ελλοχεύει κινδύνους για την ομαλή ψυχοσωματική ανάπτυξη των παραπάνω τέκνων ενώ, παράλληλα, δημιουργεί συνεχώς προβλήματα στην εκπροσώπησή τους , ενώπιον των αρχών και εν γένει καθημερινότητά τους. Αντίθετα δε, πρέπει αυτή (επιμέλεια) να ανατεθεί  στην αιτούσα, γιαγιά των ανηλίκων, αφού η τελευταία παρέχει , ενόψει και του στενότατου συγγενικού δεσμού, που τη συνδέει μαζί τους, όλα τα εχέγγυα ότι θα ασκήσει με επάρκεια και συνέπεια το λειτούργημα, που της ανατίθεται, ενεργώντας πάντοτε προς το συμφέρον των δύο τέκνων . Κρίνεται δε κατάλληλη γι’ αυτό , διότι έχει το ήθος, το σθένος, τη διάθεση αλλά και το χρόνο να συνεχίσει να περιποιείται τα ανήλικα εγγόνια της . Την ανάθεση της επιμέλειας των τελευταίων στην αιτούσα προτείνει, εξάλλου, και η προαναφερόμενη κοινωνική λειτουργός, Α.Ν., στη σχετική από 27-2-2013 έκθεσή της . Αλλά και οι ίδιοι οι ανήλικοι , κατά την προσωπική επικοινωνία του Δικαστηρίου μαζί τους , εξέφρασαν την ικανοποίησή τους από την έως τώρα συμβίωσή τους με την αιτούσα, καθώς, όπως οι ίδιοι δήλωσαν, αφενός μεν αυτή τους έχει εξασφαλίσει ένα ήρεμο οικογενειακό περιβάλλον , που χαρακτηρίζεται από σταθερότητα και ασφάλεια , αφετέρου δε, τους προσφέρει στοργή και θαλπωρή, γεγονός, που, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, δύναται να αμβλύνει τις όποιες δυσμενείς ψυχολογικές επιπτώσεις συνεπάγεται για τους ίδιους η πρόωρη απώλεια του πατέρα τους και η μακρόχρονη αδιαφορία της μητέρας τους . Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω και ενόψει του πρόδηλου εννόμου συμφέροντος της αιτούσας , που τυγχάνει δεύτερου βαθμού εξ αίματος συγγενής των παραπάνω ανηλίκων , πρέπει η υπό κρίση αίτηση να γίνει δεκτή , ως βάσιμη και κατ’ ουσίαν , όπως ειδικότερα ορίζεται στο διατακτικό.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

ΔΙΚΑΖΕΙ ερήμην της καθ’ ης .

ΔΕΧΕΤΑΙ την αίτηση.

ΑΦΑΙΡΕΙ από την καθ’ ης η αίτηση , Γ.Α. του Ρ. , την άσκηση του συνόλου της επιμέλειας του προσώπου των ανηλίκων αρρένων τέκνων της : α) Α.Γ. του ΦΓ  και β) Ν.Γ. του ΦΓ.

ΑΝΑΘΕΤΕΙ την άσκηση του συνόλου της επιμέλειας των ανωτέρω τέκνων αποκλειστικά στην αιτούσα , εκ πατρικής γραμμής γιαγιά τους , Σ.Γ. του Α.

ΚΡΙΘΗΚΕ , αποφασίσθηκε και δημοσιεύθηκε στην Κομοτηνή, σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του , χωρίς την παρουσία της αιτούσας και της πληρεξουσίας δικηγόρου της , στις 3 Απριλίου 2013. 

Ο ΔΙΚΑΣΤΗΣ                                                            Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ